seyit rıza

yakalandığında 60 yaşını geçmiş olmasına rağmen yaşı mahkeme kararıyla küçültülmüş ve idam edilmiştir. ayrıca cesedi yakılmıştır. son sözleri; hükümete be şeref ü zuruker(şerefsiz ve yalancı hükümet) olmuştur.

oğlu resik hüseyin babasının gözünün önünde idam edilmişti yanlış hatırlamıyorsam. ihsan sabri çağlayangil'in anılarında geçiyor galiba.

oğlunun can verişini izliyor ve haykırıyor baba yüreği, "ma evlade kerbelayme, gunao!"
yani türkçesi, "biz kerbela evladıyız, yazıktır"

sonra çıkıyor sehpaya ve kendi ayağıyla kaydırıyor ihtiyar bedeninin altında duran kürsüyü, canını kendi alıyor.

idamında, 1937 martında dersim ve civarındaki karakolların basılması ve türkiye cumhuriyetine mensup askerlerin katledilmesi önemli rol oynamıştır. [ kahraman ilan edenlere karşı bir bilgi notu olarak vereyim dedim. ]

o tarihte bölgede bulunmasa da çok değil 10- 20 sene öncesinde bölgede araştırmalar yapan tanıdık bir sima ile karşılaşıyoruz. kim olacak tabii ki; binbaşı noel.

tunceli bölgesi halkının toprak köleliğinden çıkmasını sağlayan merkezi bir medenileştirme hareketine neden olan isyanın önderi şahıstır.

ayaklanmanın bastırılmasıyla, bölgedeki feodalite tamamen yıkılamamıştır. fakat toprak köleliği ve adaletsiz toprak ve gelir dağılımı bir nebze de olsa dengelenmiştir. en azından adalet mekanizması olan savcılık ve mahkemelerin, kolluk kuvvetlerinin, eğitim kurumlarının ve belki de en önemli sorunsal, vergi toplayan kurum olan maliyenin bölgedeki tesisleşmesi bu isyana katılanların devre dışı bırakılmasından sonra gerçekleşebilmiştir.

dış mihraklar mensubu ajan provakatörlerce alt yapısını hazırlandığı resmi kayıtlara geçmiştir. bizden farklı olarak bugün devlet sırrı olarak saklanan ve kamuya açılmayan kayıtlar, yabancı devletlerde belirli bir zaman zarfı sonra açıklandığı için, söz konusu provakasyon hadisesi kanıtlanmıştır.

içerdeyse hala, yok asker kaçakları yüzünden, yok kardeşimi size teslim edemem, yok aşar , öşür diye geçiştirilir durur.

dersimliler ve solcuyum diyen bir çeşit insanlar tarafından dinci ve ağa vasıflarıyla değil; direnişçi, isyancı ve kemalizmin asimile politikalarına karşı duruşundan benimsenen, sahiplenen adam. yoksa bir dersimli ya da ortada ''domane seyit rıza'' diye dolanan birinin ''agaa, getircez feodalizmi, dayicaz köylülüğü, vericaz aşireti'' dediğini duymadım...

ayrıca ''cumhuriyet gelmeseydi görürdük özgürlüğü, az mıydı çok muydu'' tarzındaki, -se'li -sa'lı siyaset tartışmaları da oksijene kürek sallamaktan başka bir şey değildir...

kemalist hareketin ''merkezileştirme(bunun içinde asimilisayon yoktur)'' baskısı karşısında kürtlük vasfını ileri sürmüştür, doğrudur. kendisi aşiretçidir, çıkarları da vardır, doğrudur gerçekten. bu seyit rıza'nın ''kürt'' kimliğini öne çıkarmasına hareketini bu yönde ilerletmesinde, bunun üstünden mücadele etmesine engel değildir, bu kendisine de kanallar açmış ve halk, çıkardığı ''kürt'' kimliği üstünden yapılan mücadeleye destek durmuştur.

aşiret yapılanmasından yana bir duruşu olduğu da açık ve doğrudur. zira mesele o ki, bugün sahiplenme yönleri aşiret yapılanmasını sahiplenmesi üstünden değildir. insanlar ''o aşireti korumak istedi'' üzerinden değil, ''kürtlüğümüzü korumak istedi'' üzerinden sahiplenmiştir. seyit rıza'nın gerçekte kim olduğu bir tartışma alanı, onun bugün ne yönde sahiplenildiği, neden tutulduğu başka tartışma alanı. zira bu dönemde kabullenme yönü ''kürt'' kimliği üstündendir, senelerdir ''kürt yok'' diyen bir zihniyet karşısında seyit rıza gibi çıkışların savunulması, çıkışları yapan liderlerin benimsenmesi doğaldır.

bir yanda halkı tebaa ve ümmet'ten yurttaş ve birey'e geçirmek isteyen cumhuriyet modernleşmesi,

bir yanda aşiret, ağa, şeyh, mürit. bu millet hangi yolda yürüyeceğine cumhuriyet'le karar vermiştir ve yolundan döndürmeye kalkıp bastırılan tek isyan ne kürtlerinki, ne de dersim olmuştur.

kaybedenlerin, arkasından geçen şunca yıldan sonra basit bir ağadan önder imal etmeye çalışmaları bir yere kadar doğal. ancak gerçekten o dönemi tartışmak istiyorsanız, gerçek dışı saptırmalara girmeden bunu yapmalısınız. cumhuriyet yönetiminde kimse, hele de ismet inönü, "gördüğünüz herkesi yok edin" gibi bir talimat veremez. o ancak sizin çok sevdiğiniz aşiretlerinizde olur.

bu dersim katliamı (!) yüzünden herhalde, yıllarca tunceli chp'nin kalesi oldu, ve aleviler kitlesel olarak chp içinde yer aldılar? alevileri kürtçülüğünüze ortak etmeye kalkmayın. onlar bilirler ki, mustafa kemal kendilerindendir ve o yüzden 1919'da ankara'ya gelmeden önce hacıbektaş'a uğrayarak alevi dedeleriyle işbirliğine girmiştir. bütün bir alevi toplumu da mustafa kemal'i önderleri olarak görmüştür.

ek: sayın seri eksi oy veren ibne, sana bu çabanda kolaylıklar ve biraz da kuru sıkı atma huyundan vazgeçmeni diliyorum.

sütçü imam'la arasındaki fark sütçü imam'ın davanın bir parçasıyken seyit rıza'nın dvanın kendisi olmasıdır. kurtuluş savaşı'nda yerel direnişi başlatan kişi olan sütçü imam belki primitif biriydi, belki az gelişmiş bir uygarlığın temsilcisiydi ama kendisi pek farkında olmasa da bir ulusun ferdiydi.

savaşı yürütecek akıl ve güce sahip olan bir ulusun. amerikan kızılderilileri böyle değildi, seyit rıza'nın aşiretleri de öyle.

halbuki türk ulusu ingiliz'i bir masaya oturtabilecek imkan ve kabiliyete sahipti. işte zaten o nedenle türk bir ulusken kürt değildir. modern bilimde her etnik ve kültürel grup ulustur diye bir kabul yoktur. ona bakarsan pigmilerin de dili var.

rindîê bika, xrawîê maka
sar û guhê xwa pak ka, kilêrîê maka
êmagîa xwa bûxe, dzîê maka
şora xwaş bbê, a xraw mabê
pirsa rast bbê, derewan maka

güzellik yap, kötülük yapma
üstünü başını temizle, kirlilik yapma
emeğini ye, hırsızlık yapma
güzel sözü söyle, kötü sözü söyleme
doğru sözü söyle, yalan söyleme

- seyit rıza

kendisi 60tan büyükken küçüktülmüş. kendisi ile ipe giden oğlunun ise küçük olduğu için yaşı büyütülmüştür.

dersim isyanı lideridir.
15 kasım 1937'de kendisi ve 6 yoldaşının tunceli'de idam edilişinin 74. yılında olayı şiddetle kınıyor, onları özlemle anıyoruz.

"adım seyid rıza. dersimli'yim. dersim'in meydanında resmimin taşınmasına bile tahammül edemezler. demek ki hala yaşıyorum ve demek ki darağacının gölgesinde dediğim gibi, hala dert olmaktayım onlara.."

orta sahanın ortasında çok iyi oynarmış rahmetli. tam bir maestro.

"seyit rıza böyle idam edildi"